Hoàng Diệu

Hoàng Diệu Bạn đang xem: hoàng diệu là ai
Chân dung Hoàng Diệu
Sinh	14 mon 3, 1829 Điện Bàn giấy, Quảng Nam, Việt Nam
Mất	25 tháng bốn, 1882 (53 tuổi) Hà Nội, Đại Nam
Quốc tịch	Đại Nam
Nghề nghiệp	Chính trị gia
Nổi tiếng vì	Tử thủ Thành Phố Hà Nội trongTrận trở nên Thành Phố Hà Nội (1882)
Chức vị	Tổng đốc Hà Ninh
Nhiệm kỳ	1879-1882

Hoàng Diệu (chữ Hán: 黃耀;^[1] 1829 - 1882) là một trong những quan liêu ngôi nhà Nguyễn nhập lịch sử dân tộc nước Việt Nam, người tiếp tục quyết tử đảm bảo trở nên Thành Phố Hà Nội khi Pháp tiến công năm 1882.

Xuất thân[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu thương hiệu thiệt là Hoàng Kim Tích, sau mới mẻ thay đổi là Hoàng Diệu, tự động là Quang Viễn, hiệu Tĩnh Trai.^[2] Ông sinh ngày 10 mon hai năm Kỷ Sửu 14 mon 3 năm (1829), nhập một mái ấm gia đình với truyền thống lâu đời đạo nho bên trên làng mạc Xuân Đài^[3], thị xã Diên Phước, tỉnh Quảng Nam (nay là thị xã Điện Bàn giấy, tỉnh Quảng Nam^[1]). mái ấm ông với 7 bạn bè và bọn họ đều phổ biến là những người dân lanh lợi nhập vùng. Sử chép rằng mái ấm gia đình Hoàng Diệu với cùng 1 người đỗ phó bảng, phụ thân người đỗ CN, nhị người tú tài trong những kỳ đua bên dưới thời vua Tự Đức. Một trong mỗi hậu duệ của ông là ngôi nhà toán học tập Hoàng Tụy.

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu là kẻ nổi trội nhất nhập số những bạn bè nhập mái ấm gia đình. Năm đôi mươi tuổi hạc ông tiếp tục đồng đỗ Cử nhân với anh trai Hoàng Kim Giám (khi ấy 23 tuổi) khoa Mậu Thân (1848) nhập khoa đua Hương bên trên Thừa Thiên, năm 25 tuổi hạc đỗ Phó bảng khoa Quý Sửu (1853), thời vua Tự Đức.^[4] Năm 1854, ông được vua Tự Đức chỉ định thực hiện Tri thị xã Tuy Phước rồi Tri phủ Tuy Viễn (Bình Định).^[2]

Năm 1864, xẩy ra vụ nổi dậy của Nguyễn Phúc Hồng Tập, con cái hoàng thân mật Miên Áo, em chú bác bỏ của Hồng Nhậm (tức vua Tự Đức), cùng theo với một vài người không giống. Bại lộ, Hồng Tập và Nguyễn Văn Viện bị án chém. Hoàng Diệu cho tới nhậm chức Tri thị xã Hương Trà thay cho Tôn Thất Thanh bị thay đổi lên đường điểm không giống, bấy giờ xuất hiện trong những khi hành quyết tiếp tục nghe Hồng Tập nói: "Vì tức giẫn dữ về hòa nghị mới phát tội, van nài chớ ghép nhập tội phản nghịch". Sau bại liệt những quan liêu Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ và Biện Vĩnh tâu lên Tự Đức, ý kiến đề nghị ngôi nhà vua nên theo dõi gương Hán Minh Đế, thẩm tra lại vụ án. Tự Đức phán là vụ án và được đình thần thẩm xét kỹ, ni nghe Phan Huy Kiệm rằng Hoàng Diệu tiếp tục kể lại điều trăng trối của Hồng Tập, bèn ra quyết định giáng chức Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ, Biện Vĩnh và Hoàng Diệu^[5].

Được phục chức sau vụ "tẩy oan" Hồng Tập, Hoàng Diệu đợt Output Bắc năm 1868, thực hiện Tri phủ Đa Phúc, rồi Tri phủ Lạng Giang (Bắc Giang), Án sát Tỉnh Nam Định, Cha chủ yếu Tỉnh Bắc Ninh. Trong chín năm ấy, ông lập nhiều quân công, dẹp ăn cướp và an dân, ở đâu ông cũng rất được sĩ dân quý mến.

Năm 1873 ông được triệu về đế đô Huế lưu giữ chức Tham tri Sở Hình rồi Tham tri Sở Lại, kiêm quản ngại Đô Sát Viện, dự bàn những việc ở Cơ Mật Viện. Năm 1878, thay đổi thực hiện Tuần phủ Quảng Nam, thăng Tổng đốc An Tịnh (Nghệ An và TP Hà Tĩnh ngày nay), tuy nhiên vì như thế nguyên vẹn Tổng đốc Nguyễn Chính vẫn lưu nhiệm nên ông ở lại Huế, thực hiện Tham tri Sở Lại (Thực lục của Cao Xuân Dục). Chẳng bao lâu sau, ông được sung chức Phó Toàn quyền Đại Thần thương lượng với Sứ thần Tây Ban Nha một hiệp ước giao thương mua bán. Đầu năm 1880, ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh, lãnh chức hàm Thượng thư cỗ Binh^[2], kiêm quản ngại cả việc thương chủ yếu.

Biết rõ rệt dã tâm xâm lăng của thực dân Pháp khi bấy giờ, Hoàng Diệu hợp tác ngay lập tức nhập việc sẵn sàng chiến tranh, kinh lý, biên chống. Như Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện tiếp tục nêu, tổng đốc Hà Ninh tiếp tục "cùng với tổng đốc tỉnh Sơn Tây Nguyễn Hữu Độ dưng sớ nói tới việc phụ thân chống, lại cùng theo với Nguyễn Đình Nhuận mật tâu về chước chống vị sẵn". Vua Tự Đức ca tụng. "Nhưng tiếp sau đó - như nhập di biểu nêu - vua lại trách cứ cứ lưu binh... vì như thế ngại giặc"... "chế ngự ko đích thị cách" (?)

Một mặt mũi không giống, Hoàng Diệu quan hoài ổn định toan quan tâm cuộc sống của dân bọn chúng nhập vô tư và trật tự động. Ngày ni, ở Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu, còn áp ở mặt mũi tường cổng rời khỏi vào trong 1 phần tấm bia Lệnh cấm trừ tệ (Thân cấm khu vực tệ), niêm yết năm 1881, của Tổng đốc Hà Ninh Hoàng Diệu và Tuần phủ Thành Phố Hà Nội Hoàng Hữu Xứng, nhằm mục tiêu ngăn ngừa những tệ nhũng nhiễu so với quần chúng. # trong những dịp yêu tinh chay, cưới van nài tương tự nàn vòi vĩnh chi phí, cướp tách bên trên sông và ở những chợ, tất nhiên những quy toan rõ ràng cần thiết thực hành cho tới điểm cho tới vùng. Một di tích lịch sử quý và hiếm rằng phía trên tấm lòng ưu tiên của những người công bộc mãi mãi còn độ quý hiếm của chính nó.

Từ 1879 cho tới 1882, Ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh quản lý và vận hành vùng trọng yếu đuối nhất của Bắc Sở là Thành Phố Hà Nội và phụ cận. Ông tiếp tục chỉ huy quân dân Thành Phố Hà Nội tử thủ ngăn chặn quân team Pháp, mặc kệ triều đình Huế tiếp tục đồng ý đầu sản phẩm. Ngày 25 tháng bốn năm 1882 (tức ngày 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ), trở nên Thành Phố Hà Nội thất thủ, Hoàng Diệu tiếp tục tự động vẫn bên trên Võ Miếu nhằm ko rớt vào tay đối phương.

Người Thành Phố Hà Nội vô nằm trong đau nhức trước chết choc của ông, ngay lập tức ngày tiếp theo, nhiều người họp lại, buôn sửa mền nệm đàng hoàng, rước quan liêu tài của Hoàng Diệu kể từ nhập trở nên rời khỏi, tổ chức triển khai khâm liệm và mai táng bên trên khu vực vườn Dinh Đốc học tập (nay là vị trí hotel Royal Star ở lối Trần Quý Cáp cạnh chợ Ngô Sĩ Liên, sau ga Hà Nội).

Hơn một mon sau nhị người nam nhi ông rời khỏi Thành Phố Hà Nội toan tính trả thi thể thân mật sinh về táng ở quê quán nhập ngày thu năm ấy.

Khu lăng tẩm Hoàng Diệu, theo dõi ra quyết định ngày 25 mon một năm 1994 của Sở Văn hóa tin tức, được thừa nhận là một trong những di tích lịch sử lịch sử - văn hóa của nước Việt Nam.

Quyết tử với Hà thành[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1873, sau khoản thời gian chiếm hữu được Nam Sở, Pháp sẵn sàng tiến thủ rời khỏi Bắc Sở. Vua Tự Đức phó thác cho tới Hoàng Diệu thực hiện Tổng đốc Hà Ninh. Ngay khi cho tới Thành Phố Hà Nội Hoàng Diệu tiếp tục để tâm cho tới việc xây cất trở nên lũy sẵn sàng lực lượng nhằm kháng Pháp. Từ năm 1880 cho tới 1882, ông tiếp tục nhị phụ thân đợt dưng sớ van nài triều đình tăng viện nhằm gia tăng chống tuyến kháng giặc bên trên Thành Phố Hà Nội, tuy nhiên không sở hữu và nhận được phúc âm kể từ Huế.

Đầu năm 1882, lấy cớ nước Việt Nam ko tôn trọng hiệp ước năm 1874 và lại lên đường tiếp xúc với Trung Hoa, dung túng quân Cờ Đen (một nhánh quân của Tỉnh Thái Bình Thiên Quốc) ngăn trở việc giao thông vận tải bên trên sông Hồng của những người Pháp, Đại tá Henri Rivière của Hải quân Pháp cho tới tàu chiến nằm trong rộng lớn 400 quân đóng góp trại bên trên Đồn Thủy (trên bờ bắc sông Hồng, cơ hội trở nên Thành Phố Hà Nội 5 km) nhằm mục tiêu uy hiếp Thành Phố Hà Nội. Hoàng Diệu tiếp tục hạ mệnh lệnh thiết quân luật bên trên Thành Phố Hà Nội và phụ thân cáo những tỉnh xung xung quanh sẵn sàng tác chiến, mặt khác đòi hỏi viện binh hỗ trợ kể từ triều đình Huế.

Tuy nhiên phái công ty bại của triều đình Huế tiếp tục thuyết phục vua Tự Đức đồng ý mất mặt miền Bắc để lưu lại đáng tin cậy cho tới ngai rồng vàng. Vua Tự Đức tiếp tục hạ chiếu quở trách cứ Hoàng Diệu tiếp tục rước binh dọa nạt giặc và tương khắc và chế ngự sai lối. Nhưng Hoàng Diệu tiếp tục quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với trở nên Thành Phố Hà Nội. Các quan liêu xung xung quanh ông Hoàng Diệu khi bấy giờ với Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng, Đề đốc Lê Văn Trinh, Cha chủ yếu Phan Văn Tuyển, Án sát Tôn Thất vịn và Lãnh binh Lê Trực tiếp tục bên cạnh nhau tu rượu hòa ngày tiết tỏ quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với Hà trở nên.

Rạng ngày 25 tháng bốn năm 1882, tức ngày mồng 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ, Henri Rivière cho tới tàu chiến áp sát trở nên Thành Phố Hà Nội, trả tối hậu thư, yêu thương sách phụ thân điều:

Phá những tao tác chống thủ nhập trở nên.
Giải giới quân lính.
Đúng 8 giờ những vị quan liêu văn võ nhập trở nên Thành Phố Hà Nội nên thân mật cho tới trình diện với Henri Rivière. Sau bại liệt, quân Pháp tiếp tục nhập trở nên kiểm kê. Xong tiếp tục gửi gắm trả trở nên lại.

Xem thêm: amanda britain's got talent là ai

Hoàng Diệu tiếp tối hậu thư, ngay tắp lự sai Tôn Thất vịn lên đường điều đình. Nhưng ko đợi vấn đáp, khi 8 giờ 15, Rivière với 4 tàu chiến là La Fanfare, La Massue, La Hache, La Surprise (tàu này sẽ không kịp cho tới, vì như thế vướng cạn dọc lối Hải Phòng Đất Cảng lên đường Hà Nội) phun nhập trở nên yểm trợ cho tới số quân 450 người và một không nhiều thân mật binh đổ xô hòng cướp trở nên Hà Nội^[3].

Ngay trong mỗi phút thứ nhất, hoàng thân mật Tôn Thất vịn chạy trốn nhập làng mạc Mọc (Nhân Mục) ở phía Đông Nam Thành Phố Hà Nội theo dõi Pháp và thông tin tình hình nhập trở nên Thành Phố Hà Nội cho tới bọn họ. Đồng thời, vịn cũng dưng sớ lên vua Tự Đức sụp tội cho tới Hoàng Diệu và van nài với Pháp cho tới vịn thay cho thực hiện Tổng đốc Hà Ninh.

Tuy vậy, quân Pháp vẫn vấp váp nên sự kháng cự khốc liệt của quân dân Hà trở nên bên dưới sự lãnh đạo của Hoàng Diệu^[4]. Quân Pháp bị thiệt sợ hãi nặng trĩu và nên rút ra bên ngoài tầm súng nhằm gia tăng lực lượng.

Nhưng trong những khi chiến sự ra mắt quyết liệt thì kho dung dịch súng của Thành Phố Hà Nội nổ tung^[5], vì thế Việt gian giảo mua sắm chuộc vày bọn Pháp thực hiện. Một số ngôi nhà sử học tập còn đoán rằng nó tương quan cho tới phản thần Tôn Thất vịn.^[6] dẫn cho tới vụ cháy rộng lớn nhập trở nên thực hiện cho tới lòng quân hoang mang lo lắng. Quân Pháp quá cơ đập phá được cổng Tây trở nên Thành Phố Hà Nội và ùa nhập trở nên. Cha chủ yếu Nguyễn Văn Tuyển, Đề đốc Lê Văn Trinh và những lãnh binh vứt trở nên chạy, còn Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng trốn nhập hành cung.

Trong tình thế vô vọng, Hoàng Diệu vẫn nối tiếp điềm tĩnh đứng vị trí số 1 quân sĩ chiến tranh ngăn chặn quân Pháp mặc dù lực lượng càng ngày càng yếu đuối lên đường, ko thể tạo được trở nên nữa. Cuối nằm trong, Hoàng Diệu tiếp tục rời khỏi mệnh lệnh cho tới tướng mạo sỹ giải thể nhằm rời thương vong. Một bản thân Hoàng Diệu nhập hành cung, thảo tờ di biểu, rồi rời khỏi trước Võ miếu người sử dụng khăn bịt đầu thắt cổ tự động tử, hưởng trọn dương 54 tuổi hạc.

Tờ di biểu, ông gặm ngón tay lấy ngày tiết viết lách di biểu tạ tội cho tới vua Tự Đức:

Thành mất mặt không vấn đề gì cứu giúp được, thiệt hổ với thân sĩ Bắc trở nên khi sinh chi phí. Thân bị tiêu diệt với quản ngại gì, nguyện van nài theo dõi Nguyễn Tri Phương xuống khu đất. Quân vương vãi muôn dặm, huyết lệ song sản phẩm...^[6].

Ông mất mặt ngày 25 tháng bốn năm 1882, lâu 53 tuổi hạc.

Tưởng niệm[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu được phần đông sĩ phu, quần chúng. # Thành Phố Hà Nội và Bắc Hà khâm phục tiếc thương. Ông được thờ nhập thông thường Trung Liệt (cùng với Nguyễn Tri Phương) bên trên gò Q. Đống Đa với câu đối:

Thử trở nên quách, test giang tô, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh nghịch, vi hà nhạc, thiên niên tâm sự nằm trong thanh thiên

Dịch:

Kia trở nên quách, bại liệt nước non, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, mươi năm tâm sự với trời xanh

Vua Tự Đức đem dầu ko cỗ vũ Hoàng Diệu trong các công việc kháng so với quân Pháp bên trên trở nên Thành Phố Hà Nội, vẫn nên hạ chiếu ca tụng ông tiếp tục tận trung tuẫn tiết, sai quân tỉnh Quảng Nam thực hiện lễ quốc tang^[7].

Tôn Thất Thuyết, một đại biểu phổ biến của sĩ phu nhất quyết kháng Pháp tiếp tục ca tụng ông nhập nhị câu đối:

Nhất tử nên danh, tự động cổ nhân vật phi sở nguyện

Bình sinh trung nghĩa, đương niên đại cuộc khởi vô tâm

Dịch:

Một bị tiêu diệt tiếp tục nên danh, đâu nên nhân vật từng nguyện trước

Bình sinh trung nghĩa, đương ngôi trường đại cuộc vớ lưu tâm

Cụ Phó bảng Nguyễn Trọng Tỉnh với bài bác thơ điếu Hoàng Diệu, ghi lại nhập Lịch sử vua quan liêu ngôi nhà Nguyễn của Phạm Khắc Hòe như sau:

Tay tiếp tục nỗ lực cây viết lại nỗ lực binh

Muôn dặm giang tô nặng trĩu một minh

Thờ chúa, chúa áy náy, áy náy với chúa

Giữ trở nên, trở nên mất mặt, mất mặt theo dõi thành

Suối vàng ắt hẳn trau gươm bạc

Lòng đỏ loét thôi đành gửi sử xanh

Di biểu ni còn sôi chủ yếu khí

Khiến người tăng trọng cây viết khoa danh.

Trích nhị đoạn cây viết ký:

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường:

Tôi với lên đường thăm hỏi mộ cụ Hoàng Diệu ở thân mật cánh đồng Xuân Đài. Mộ ko bề thế như tôi tưởng, còn vượt lên trước nhỏ đối với lăng tẩm của những viên quan liêu rộng lớn vô trò vè bên trên triều đình Huế nhưng mà tôi vẫn thường bắt gặp. Mộ là một trong những bắt vôi thô ở vùi thân mật đồng cỏ voi, xa thẳm khu vực người ở...

...Hồi nhỏ ngôi nhà túng, u chăn tằm đan lụa nuôi con cái ăn học tập. Hoàng Diệu lớn mạnh vày tuổi hạc trẻ em khó khăn ở nông thôn, buổi sáng sớm sớm tới trường chỉ súc mồm và nhịn đói, trưa về ăn một chén bắp nấu nướng đậu, cho tới tối mọi người phân chia từng người một dĩa cơm. Ngày nghe tin cẩn ông chồng tử tiết, bà Hoàng Diệu đang được cuốc cỏ lá de, ngất xỉu ngay lập tức bên trên bờ ruộng...Làm quan liêu Tổng đốc nhưng mà ngôi nhà còn túng cho tới thế, huống là ngôi nhà dân...^[7]

Nhà văn Sơn Nam:

Đi thăm hỏi mộ Hoàng Diệu, (nghe) khi thực hiện quan liêu, với đợt ông gửi về cho tới u một vóc lụa. Bà u không sở hữu và nhận, gửi trả lại cho tới con cái, tất nhiên một nhánh dâu, biểu tượng cho tới ngọn phin, nhằm cảnh cáo người con chớ nhận tiến thưởng cáp gì của dân.^[8]

Mượn ý bài bác "Chính khí ca" của Văn Thiên Tường, một Thừa tướng mạo thời Tống mạt canh ty vua ko thành công xuất sắc và nguyện bị tiêu diệt theo dõi ngôi nhà Tống chứ không cần Chịu đựng đầu sản phẩm ngôi nhà Nguyên - Ba Giai (Nguyễn Văn Giai) đã thử trở nên bài bác "Hà trở nên chủ yếu khí ca", ca tụng lòng yêu thương nước và chí khí trung nghĩa lẫm liệt, thà bị tiêu diệt chứ không cần Chịu đựng khuất phục của Tổng đốc Hoàng Diệu. Dưới đấy là bài bác Hà trở nên chủ yếu khí ca (bản và được in nhập sách Văn cung cấp 3 cũ):

Một vừng chủ yếu khí lưu hình,

Khoảng nhập trời khu đất nhật, tinh nghịch, tô, hà,

Hạo nhiên ở bên trên người tao,

Tấc gang son Fe sinh ra khi nằm trong.

Hơn thua thiệt nhập vận truân phong,

Nghìn thu nhằm giờ đồng hồ Anh hùng sử xanh rì.

Có quan liêu tổng đốc Hà Ninh

Hiệu là Quang Viễn, trung trinh tiết ai bằng?

Lâm nguy cấp, lý hiểm từng,

Vâng rời khỏi trọng trấn mới mẻ chừng phụ thân năm

Thôn Hồ dạ vốn liếng nhăm nhăm,

Ngoài tuy rằng tiếp xúc, nhập thường xuyên những là...

Vừa năm Nhâm Ngọ, mon phụ thân,

Sáng mai mồng tám, bước qua loa giờ thìn,

Biết cơ trước tiếp tục lưu giữ gìn,

Hơn trăm vũ sĩ, vài ba ngàn tinh nghịch binh.

Tiên nghiêm chỉnh lên đóng góp bên trên trở nên,

Thệ sư xối chén rượu quỳnh ăm ắp vơi.

Văn quan liêu vũ tướng mạo nghe điều,

Hầm hầm van nài quyết một bài bác tận trung.

Ra oai nghiêm xuống mệnh lệnh một vừa hai phải xong xuôi,

Bỗng nghe ngoài tiếp tục đùng đùng pháo ran.

Tiêm rán nổi nóng xung quan liêu,

Quyết rằng chẳng nhằm chi đàn chó dê.

Lửa phun súng trị tứ phía,

Khiến loại bạch quỷ hồn ly biệt phách xiêu

Bắn rời khỏi nghe bị tiêu diệt cũng nhiều

Phố phường nghe thấy, giờ đồng hồ reo ầm ầm.

Quan quân thích chí yên tâm,

Cửa Đông, cửa ngõ Bắc vẫn nỗ lực vững vàng binh.

Chém phụ vương dòng sản phẩm lũ hôi tanh

Phen này quét tước tinh khiết sành sinh mới mẻ là!

Nào ngờ thất ý bên trên tao,

Rõ ràng thắng trạng, hóa nhưng mà thua thiệt cơ!

Nội công rắp những khi nào,

Thấy kho dung dịch cháy, ngọn cờ ngả theo

Quan quân ngại bị tiêu diệt thảy đều,

Cửa Tây, Bạch quỷ tấn công liều mạng trèo lên.

Nào ai cơm trắng áo dốc đền?

Nào ai giữ giàng vững chắc phụ thân quân?

Nào ai còn chí kinh luân?

Nào ai suy nghĩ cho tới thánh quân bên trên đầu?

Một cơn gió máy thảm mưa sầu,

Nấu nung gan liền Fe, dãi dầu lòng son,

Chữ trung còn chút con cái con cái,

Quyết rước gửi dòng sản phẩm tàn hồn gốc cây.

Trời cao hải dương rộng lớn khu đất dày,

Núi Nùng sông Nhị vùng này thực hiện ghi!

Thương thay cho bắt gặp buổi truân nguy cấp,

Lòng riêng rẽ ai chẳng thương vì như thế người trung!

Rủ nhau chi phí canh ty của công cộng,

Rước người rời khỏi táng ở nhập học tập lối.

Đau đớn nhẽ, ngơ ngẩn dường!

Tả tơi trở nên quách, tồi tàn tàn cỏ hoa!

Kể từ thời điểm năm Dậu bao xa thẳm,

Đến ni tính thắp phỏng đà mươi niên.

Long trở nên thất thủ nhị phen,

Kho tàng không còn tinh khiết, quân quyền dời tan.

Đổi thay cho trải bao nhiêu ông quan liêu,

Quyên sinh tựu nghĩa, với gan liền bao nhiêu người?

Trước quan liêu Võ hiển khâm sai,

Sau quan liêu Tổng đốc một vài ba nhưng mà thôi.

Ngoài rời khỏi võ giáp văn khôi,

Quan, bào, xoa, hốt nhác coi, tưởng là...

Khi bình thực hiện sợ hãi dân tao,

Túi tham ô không ngừng mở rộng chẳng ân xá miếng gì.

Đến khi thiến nàn lâm nguy cấp,

Mặt coi ngờ ngạc, chân lên đường mấp mô.

Võ như đề đốc Lê Trinh,

Cùng là chánh phó lãnh binh một đoàn,

Đang khi gửi gắm chiến ngang tàng,

Thấy cơ hầu sụp cuống quýt vàng nhót ngay lập tức.

Nghĩ coi thiệt cũng kinh thay cho,

Bảo thân mật chước ấy ai bày sẵn cho?

Lại còn nghe những mơ hồ

Rằng quan liêu đề đốc bên dưới hồ nước cửa ngõ tây;

Kẻ rằng: treo ở cành cây

Kẻ rằng: hẳn bên dưới giếng này chẳng đùa.

Thăm dò xét ngày 1 ngày nhị,

Định rằng ăn ý táng ở điểm học tập lối.

Hỏi rời khỏi sau mới mẻ tỏ tường,

Cũng loại úy tử, cũng phường tham ô sinh.

Phép công nên bắt gia hình,

Rồi rời khỏi nặng trĩu chữ nhân tình lại thôi.

Văn như Tuần phủ nực cười cợt,

Bình Chi là hiệu, năm mươi tuổi hạc già cả.

Biết bao cơm trắng áo nước nhà?

Kể nhập sĩ tịch cũng chính là đại viên.

Chén son ko cạn điều nguyền,

Thế nhưng mà đột nhiên chốc quên ngay tắp lự ngay lập tức đi?

Lại còn xung quanh quẩn thực hiện chi?

Hay là tiếc thương vật gì ở đây?

Hay là với chước bình Tây,

Trước bại liệt tá hỏa trong tương lai nghiên tinh?

Hay là tiếc dòng sản phẩm xuân xanh?

Tìm điểm dò xét vùng gieo bản thân trú chân?

Hay là còn chút kể từ thân mật,

Đã toan tịch ly bao nhiêu đợt lại thôi!

Sao ko biết xấu xa với đời?

Sao ko biết thẹn thùng với những người tử trung?

Kìa Tôn Thất vịn niết công,

Kim chi ngọc diệp, vốn liếng dòng sản phẩm tôn nhân,

Đã quốc tộc, lại vương vãi thần,

Cũng nên rất là kinh luân mới mẻ là...

Nước non vẫn nước non ngôi nhà,

Nỡ này cung cấp rẻ mạt một tòa Thăng Long?

Thề xưa liệu tiếp tục chẳng xong xuôi,

Mặt này còn đứng trong tầm lưỡng gian giảo.

Tư gửi gắm rắp những mưu đồ gian giảo,

Thừa cơ van nài dự lễ hội thương ra bên ngoài.

Ấy mới mẻ khôn khéo, ấy mới mẻ tài,

Lẩn lên đường rời giờ đồng hồ, giục người rằng xung quanh.

Dâng công quyền lĩnh thành phố,

Mà toan sụp tội 1 mình quan liêu bên trên.

Tội danh thiệt tiếp tục trái ngược nhiên,

Xin rước gửi gắm xuống cửu nguyên vẹn chế đài.

Lân la nói tới phiên đài,

Xỉ ban đã và đang tuổi hạc ngoài sáu mươi.

Thác nhập thôi cũng nên đời.

Sống quá chỉ nhằm kẻ cười cợt, người chê!

Nhị hà, Tản lĩnh trở về,

Giang tô tuyết chở, sương che cũng liều!

Còn như ty nằm trong hạ liêu,

Kẻ công người vượt lên trước còn nhiều:chan chan,

Biết đâu cho tới từng nhưng mà bàn,

Sau này tiếp tục với sử quan liêu thẩm bình,

Trước rèm gió máy non trăng thanh

Thừa bổng nhân vùng nhàn hạ đình thong dong.

Xa coi tút vút Bình phong,

Chúc mừng vạn lâu thánh cung lâu dài!

Rồi rời khỏi cá nước duyên hài,

Ra tay khang tế, giở tài kinh luân.

Đã thánh quân lại hiền lành thần,

Có đâu nhưng mà chẳng quần dân thái hòa!

Bấy giờ tao lại với tao,

Tỉnh say dật hứng, dìm nga xài sầu.

Hà trở nên văn vũ công hầu,

Càng nghe thấy chuyện càng rầu mặt mũi tai!

Diễn ca Chính khí một bài bác,

Để cho tới thiên hạ người người khuyên nhủ răn.

Nhiều mặt phố có tên này như bên trên Thành Phố Hà Nội, Thành phố Sài Gòn... Tên ông cũng là tên gọi của một xã ở thị xã Chương Mỹ. hầu hết ngôi trường học tập ở nước Việt Nam cũng có tên Hoàng Diệu.

Xem thêm: pitago là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Đoàn Tuyên truyền Xung phong trở nên Hoàng Diệu

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ s:Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/310
^ ^a ^b “Lễ thắp nhang tưởng vọng 137 năm ngày mất mặt Tổng đốc Hoàng Diệu”. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. ngày 16 tháng bốn năm 2019. Bản gốc tàng trữ ngày 22 mon 11 năm 2021. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Trần Văn Mỹ (ngày 1 mon hai năm 2018). “Tổng đốc Hoàng Diệu: Sống vì như thế dân, bị tiêu diệt cũng vì như thế dân”. hanoimoi.com.vn. Bản gốc tàng trữ ngày 16 mon 9 năm 2019. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Theo Quốc triều khoa mục lục.^{[cần số trang]}
^ Đại Nam thực lục chủ yếu biên, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, Thành Phố Hà Nội, 1974.^{[cần số trang]}
^ “Hoàng Diệu”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 mon 9 năm 2012. Truy cập ngày 22 mon một năm 2012.
^ Bút ký Đứa con cái phù sa, in nhập Tuyển luyện Hoàng Phủ Ngọc Tường II, Nhà xuất bạn dạng Trẻ, 2002, tr. 452.
^ Đi & ghi lưu giữ. Nhà xuất bạn dạng Xưa & Nay-Nhà xuất bạn dạng Văn hóa Sài Thành, 2008, tr. 92.

^ Theo phả bọn họ Hoàng thì Hoàng Diệu gốc kể từ Huệ Trì, thị xã Quang Minh, phủ Nam Sách, đạo Thành Phố Hải Dương. Cụ tổ nhập lập nghiệp ở vùng Kỳ Lam truyền được mươi đời, gốc bọn họ Mạc. Ông là đời loại 7. [8][9] Lưu trữ 2008-02-08 bên trên Wayback Machine
^ Đây đơn thuần chức hàm, ko nên phục vụ.
^ Xem "Correspondance politique du Commandant Henri Rivière au Tonkin", người sáng tác André Masson.
^ Hoàng Diệu thẳng lãnh đạo quân sĩ phản kháng bên trên cửa ngõ Bắc.
^ Các sử liệu ko thống nhất nhau. Có tư liệu nhận định rằng Pháp mướn Việt gian giảo thắp. Tài liệu không giống lại ghi là chủ yếu Tôn Thất vịn đã thử nội tuyến cho tới Pháp.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.