nguyễn tri phương là ai

Nguyễn Tri Phương (1800-1873) là 1 trong đại danh thần nước ta thời mái ấm Nguyễn. Ông là vị Tổng lãnh đạo quân group triều đình Nguyễn ngăn chặn quân Pháp xâm lăng theo lần lượt ở những mặt mũi trận Thành Phố Đà Nẵng (1858), Gia Định (1861) và TP Hà Nội (1873). Thành TP Hà Nội thất thủ, ông bị thương nặng trĩu và bị quân Pháp bắt lưu giữ, binh Pháp tiếp tục ý kiến đề xuất cứu vãn chữa trị cho tới ông tuy nhiên ông tiếp tục kể từ chối và cự tuyệt liên minh với bọn chúng cho tới Lúc tắt hơi.

Xuất thân thiết và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Tri Phương (chữ Hán: 阮知方) thương hiệu cũ là Nguyễn Văn Chương, tự động Hàm Trinh, hiệu là Đường Xuyên, sinh ngày 21 mon 7 năm Canh Thân (9 mon 9 năm 1800), quê xã Đường Long (Chí Long), Điền Lộc, Phong Điền, Thừa Thiên Huế.

Bạn đang xem: nguyễn tri phương là ai

Ông xuất thân thiết nhập một mái ấm gia đình làm đồng và nghề nghiệp thợ thuyền mộc. Nhà nghèo khó lại ko xuất thân thiết kể từ khoa trường tuy nhiên nhờ ý chí tự động lập ông tiếp tục làm ra cơ nghiệp rộng lớn.

Năm Quý Mùi (1823), vua Minh Mạng đề bạt ông hàm Điển cỗ (Bí thư ở Nội điện), năm tiếp theo thăng Tu biên soạn, rồi Thừa chỉ ở Nội những, 2 năm sau thăng Thị độc, Thị giảng học tập sĩ, năm 1831 thăng Hồng Lô tự động khanh.

Năm 1832, ông được sung nhập phái cỗ sang trọng Trung Quốc về sự thương nghiệp. Năm 1835 ông nhận mệnh lệnh vua Minh Mạng nhập Gia Định nằm trong Trương Minh Giảng bình toan những vùng mới mẻ khai khẩn. Việc thành công xuất sắc ông được thăng hàm Thị bác sĩ.

Năm 1837, ông bị triều thần dèm trộn, nên bị giáng xuống thực hiện thư lại ở cỗ Lại. Cuối năm, ông được Phục hồi hàm Chủ sự, sung chức Lang trung. Năm sau ông thăng Thị bác sĩ cỗ Lễ, năm 1839 thăng hàm Tham tri, thao tác làm việc ở Nội những.

Năm Canh Tý (1840), ông được xẻ thực hiện Tuần phủ Nam Ngãi (Quảng Nam và Quảng Ngãi), coi coi tía chống cửa ngõ hải dương Thành Phố Đà Nẵng. Công việc hoàn thành xong chất lượng tốt đẹp mắt, ông được triệu về kinh thăng Tham tri cỗ Công, được vua Thiệu Trị cử thực hiện Tổng đốc Long Tường (Vĩnh Long và Định Tường). Tại trên đây, ông dẹp tan được những toán giặc cướp quốc tế nhập quấy đập.

Tháng 5 âm năm 1844, ông được cải xẻ Tổng đốc An Hà (An Giang, Hà Tiên^[1]). Năm 1845, ông cùng theo với Doãn Uẩn vượt qua quân Xiêm La của tướng tá Bodin, bình toan Cao Miên, ổn định toan trọn vẹn vùng biên thuỳ Tây Nam nằm trong miền Tây Nam cỗ.

Ông được vua Thiệu Trị tuyên dương là kẻ gan góc dạ: Gần trên đây đem viên trung sứ kể từ quân loại về nói: Nguyễn Tri Phương đối trận tấn công nhau với giặc, đạn rơi xuống như mưa; tỳ tướng tá bẩm van quăng quật lọng chuồn khiến cho địch ngoài biết. Tri Phương quát lác lên, sai giương tăng 2 lọng nữa. Từ đấy, khí thế quân sĩ nhiệt huyết vội vàng trăm lượt, tiếp tục chiếm được thành công xuất sắc. Ví phỏng người nhút nhát đương nhập việc ấy, liệu đem ngoài thất lạc ý thức không ?".^[2]

Sau cơ, ông được thăng chức Khâm sai quân loại đại thần Trấn Tây hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ (tháng 9 âm/1845),^[3] rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng" (tháng 2 âm/1847).^[4]

Tháng 5 năm 1847, ông được triệu về kinh, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, lãnh Thượng thư cỗ Công đại thần Cơ mật viện, tước đoạt Tráng Liệt tử^[5] và được ban một Ngọc bài bác đem tự khắc tứ chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng nhập bia đá ở Võ miếu (Huế). Sau Lúc vua Thiệu Trị thất lạc, ông được đình thần tôn thực hiện Phụ chủ yếu Đại thần (theo di chiếu).

Năm Mậu Thân (1848), vua Tự Đức phong tước đoạt cho tới ông là Tráng Liệt bá. Cùng năm cơ, thân phụ ông tắt hơi. Ông van về cư tang, tuy nhiên vì như thế đang khiến Phụ chủ yếu nên chỉ có thể được ngủ một thời hạn ngắn ngủn nên rời khỏi thao tác làm việc bên trên triều đình.

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức chuẩn chỉnh phê cải thương hiệu ông là Nguyễn Tri Phương.^[a] Từ cơ thương hiệu Nguyễn Tri Phương phát triển thành thương hiệu chủ yếu của ông. Sau cơ ông được sung chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên. Năm 1853, ông được thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ, rồi lãnh chức Kinh lược sứ Nam Kỳ. Trong thời hạn này, ông đem công lập được không ít tháp canh điền, khai khẩn khu đất phí, dân sinh sống ở khu vực được định cư lập nghiệp.

Thống lĩnh quân sự chiến lược chống Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Mậu Ngọ (1858), tàu chiến Pháp cho tới uy hiếp Thành Phố Đà Nẵng, vua Tự Đức cử ông thực hiện Quân loại Tổng thống đại thần thẳng lãnh đạo quân group ngăn chặn. Với tranh bị hiện đại, Pháp tiếp tục uy hiếp và đập bỏ một vài rộng lớn tháp canh lũy của nước ta, ông bị triều đình giáng cấp cho vẫn lưu bên trên chức. Tuy nhiên, tự việc làm plan chống thủ của Nguyễn Tri Phương chu đáo nên quân Pháp ko thể tiến thủ lên được.^[6]

Năm 1859, Pháp chuyển làn tấn công trở thành Gia Định, quân mái ấm Nguyễn ko rõ ràng thương vong tuy nhiên tan chảy sát không còn. Thành bị hạ, Hộ đốc trở thành Gia Định là Võ Duy Ninh tự động vẫn. Sau cơ, Pháp tiếp tục cho tới đập bỏ trở thành Gia Định.^[b] Năm 1860, Nguyễn Tri Phương được sung chức Gia Định quân loại, Thống đốc quân vụ nằm trong Tham nghiền đại thần Phạm Thế Hiển coi coi việc quân sự chiến lược ở miền Nam.

Nguyễn Tri Phương công ty trương kêu gọi kể từ 15.000 cho tới đôi mươi.000 quân; tuy nhiên ko triệu tập quân ở một điểm, nhưng mà tạo thành tía đạo: một đạo chủ yếu đóng góp bên trên tháp canh Phú Thọ, vị trí quân loại Gia Định hiện nay đóng; một đạo đóng góp ở phủ phân tử Tân An; một đạo đóng góp ở tỉnh phân tử Biên Hòa. Ông hạ mệnh lệnh chống thủ những lối sông, ngòi rộng lớn nhỏ, vừa phải tấn công và lưu giữ, từ từ đậy điệm tăng tháp canh lũy tiến thủ sát cho tới vị trí địch đóng góp quân. Trang bị cho tới quân group cần thiết kể từ đôi mươi cho tới 30 cổ súng loại rộng lớn, 2 lần bán kính nòng kể từ 2 tấc 9 phân trở lên trên. Do ko nắm rõ tình hình quân sự chiến lược và chủ yếu trị của Pháp, Nguyễn Tri Phương tiếp tục công ty trương kiến tạo đại tháp canh Chí Hòa (về sau người Pháp gọi là Kỳ Hòa) nhằm vây hãm, bức rút quân Pháp. Tuy nhiên, sau vào trong ngày 25 mon hai năm 1861, quân Pháp tiếp tục tổ chức công đập đại tháp canh. Ông lãnh đạo lính tráng phản kháng tàn khốc tuy nhiên rồi bị thương, đại tháp canh thất thủ, Gia Định lại bị rung rinh. Em ruột ông là Nguyễn Duy tử trận, ông bị không bổ nhiệm xuống thực hiện Tham tri, mãi cho tới năm tiếp theo lại được hàm Binh cỗ Thượng thư, sung Đổng nhung quân vụ Biên Hòa, tập dượt hiệp lực lượng nhằm ngăn lại bành trướng của quân group Pháp.

Năm 1862, sau thời điểm triều đình Huế ký Hòa ước Nhâm Tuất, thất lạc 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ nhập tay Pháp, ông được cử rời khỏi Bắc thực hiện Tổng thống Hải An quân vụ, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Năm Nhâm Thân (1872), lại được điều về lưu giữ chức Tuyên sát đổng mức độ đại thần, thay cho mặt mũi triều đình kiểm tra việc quân sự chiến lược ở Bắc Kỳ.

Đánh dẹp giặc cướp bên trên khu đất Bắc[sửa | sửa mã nguồn]

Từ năm 1863, ông được cử rời khỏi Bắc Kỳ tấn công dẹp quân Lê Duy Phụng.

Năm Tự Đức loại 25 (1870), quân Cờ Đen Lưu Vĩnh Phúc vẫn tấn công đập cướp bóc tách những tỉnh Thái Nguyên, TP Lạng Sơn, Cao phẳng phiu, Trong 3 năm ngôi trường bọn chúng vẫn uy hiếp những tỉnh này và quan liêu quân liên tiếp thất bại.

Sau Lúc quan liêu Tổng đốc Phạm Chi Hương chiến bại và bị tóm gọn, triều đình tiếp tục phái Võ Trọng Bình rời khỏi thực hiện Tổng đốc Hà Ninh kiêm Khâm sai Quân loại đại thần những tỉnh Tuyên-Thái-Lạng. Quan Khâm sai hội với quan liêu Đề đốc Quảng Tây nhằm nằm trong tấn công quân Ngô Côn vì như thế chúng ta cứ quấy đập cả nhì mặt mũi biên thùy. Vào thân thiết năm 1869, Ngô Côn rước quân tấn công Tỉnh Bắc Ninh, quan liêu Tiểu phủ Ông Ích Khiêm tấn công thắng một trận rộng lớn, phá vỡ quân giặc và Ngô Côn bị phun bị tiêu diệt.

Ngô Côn bị tiêu diệt rồi thì đồng đảng chia thành 3 phe kế tiếp cướp đập những tỉnh mạn ngược ở miền Bắc: phe Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc, phe Cờ Vàng của tướng tá Hoàng Sùng Anh, phe Cờ Trắng của Bàn giấy Văn Nhị và Lương Văn Lợi.

Quan Trung quân Đoàn Thọ được gửi kể từ Kinh rời khỏi thực hiện Tổng thống quân vụ Bắc Kỳ. Ông ngay tắp lự kéo quân lên TP Lạng Sơn. toán giặc Khách là Tô Tứ bất thình lình nổi lên nửa tối nhập rung rinh trở thành làm thịt bị tiêu diệt Đoàn Thọ. Võ Trọng Bình như mong muốn chạy bay được. Triều đình Huế lại sai Hoàng Kế Viêm rời khỏi thực hiện Thống đốc quân vụ Lạng-Bình-Ninh-Thái cùng theo với Tán tương Tôn Thất Thuyết tìm hiểu cơ hội dẹp giặc cho tới yên lặng. Tiếp theo đuổi vua lại sai ông Lê Tuấn là Thượng thơ Hình cỗ rời khỏi thực hiện Khâm sai thị sự sẽ giúp Hoàng Kế Viêm. Rồi Hoàng Kế Viêm lưu giữ mạn Sơn Tây, Lê Tuấn trấn đóng góp ở Thành Phố Hải Dương. Dù vậy tình hình vẫn bùng nhùng ko giải quyết và xử lý thanh thỏa được.

Xem thêm: hoàng diệu là ai

Vua Tự Đức vượt lên trên phiền lòng, lại nên vời Nguyễn Tri Phương cho tới thực hiện chức Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần, được quy tắc tùy nghi ngờ lo phiền việc tấn công dẹp cho tới yên lặng. Vua ban cho tới ông kỳ bài bác, ấn tìm hiểu, cờ mao tiết, nhung nó, v.v. Đến miền Bắc, ông và Hoàng Kế Viêm công ty trương phân chia nhằm trị, hàng phục quân Cờ Đen vì như thế lực lượng này vượt trội nhất và người sử dụng nó nhằm kìm hãm những group không giống. Vua Tự Đức chấp thuận và ban cho tới Lưu Vĩnh Phúc chức Đề đốc với trách nhiệm tuần chống ở biên cảnh. Chính sách này trầm trồ đem hiệu suất cao, quân Cờ Đen hùn mức độ tấn công quân Cờ Vàng, Cờ Trắng và sau đây nhập cuộc tấn công Pháp.

Năm Tự Đức loại 24 (1871) vua xuống dụ chuẩn chỉnh cho tới ông Phục hồi vẹn toàn hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá, vẫn sung Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần.

Chống lưu giữ trở thành Hà Nội[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1873, Soái phủ Nam Kỳ phái Francis Garnier rước quân rời khỏi TP Hà Nội, lấy cớ hùn thương nghị sự giành giật cãi thân thiết tay thương nhân Jean Dupuis và cơ quan ban ngành mái ấm Nguyễn ở Bắc Kỳ. Thoạt tiên Đô đốc Dupré toan thể hiện nhì ngàn quân, song việc phái một lực lượng quân sự chiến lược rộng lớn vì vậy tạo ra nghi vấn kể từ phía triều đình Huế. Kết viên là đại úy Garnier thuyết phục đô đốc Dupré là chỉ việc vài ba chục quân sĩ giỏi nhất là đầy đủ. Trên sách vở và giấy tờ, Garnier đem mệnh lệnh khảo sát tình hình giành giật cãi thân thiết Dupuis và mái ấm đương viên, trục xuất Dupuis ngoài Bắc kỳ sau thời điểm tiếp tục thu xếp bồi thông thường thiệt sợ hãi cho tới ông tớ. Tiếp cơ Garnier nên buộc mái ấm đương viên thuận tình Open thông thương tuyến phố thủy sông Hồng, bịa đặt trạm thuế quan liêu và người sử dụng chi phí thuế chiếm được nhằm trả trả phí tổn cuộc viễn hành. Tuy nhiên thực tiễn là Garnier tiếp tục đặc biệt mừng thầm ghi chép thư cho tới anh trai "Tôi đem toàn quyền bính động! Nước Pháp tiến thủ lên!"^[7]

Garnier gửi quân rời khỏi bắc trở thành nhì mùa, mùa đầu 83 binh, mùa nhì tăng 88 binh và nhì pháo thuyền^[7] (kể cả số thủy thủ và thủy binh). Tới ngày 5 mon 11 ông tớ đang đi tới TP Hà Nội bên trên tàu khá nước của Dupuis, tự Dupuis chuồn đón dọc lối. Cộng với nằm trong hạ của Dupuis, bao gồm đem 10 người Âu, 30 người Á, 150 binh tấn công mướn Vân Nam và một vài binh Cờ vàng, Garnier sẵn sàng xâm chiếm trở thành TP Hà Nội sau thời điểm nhận biết những yêu thương sách của tớ ko rình rập đe dọa được Nguyễn Tri Phương.

Đêm ngày 19, rạng sáng sủa ngày đôi mươi mon 11 năm 1873, Garnier tập kích trở thành TP Hà Nội. Quân Pháp bất thần xâm chiếm vòng chống thủ phía bên ngoài của nhì cửa ngõ phía phái mạnh, và băng qua cầu trước lúc quân trú chống kịp phun xuống. Đồng thời, pháo kể từ những pháo thuyền cũng tưới lên, làm cho lính tráng chống thủ, tự lạ lẫm với đạn pháo, quăng quật chạy nghiền loàn ngoài trở thành theo đuổi cửa ngõ tây. Cùng khi cơ, hỏa lực quân Pháp cũng phun vỡ cửa ngõ phái mạnh, và chỉ nhập một giờ, quân Pháp tiếp tục treo cờ tam tài lên vọng lâu trở thành TP Hà Nội. Hơn nhì ngàn quân triều đình bị tóm gọn thực hiện tù binh, về phía quân Pháp, chỉ tồn tại một người binh tấn công mướn Vân Nam của Dupuis bị làm thịt tự một viên sĩ quan liêu Pháp phun khuyết điểm.^[8]

Con trai Nguyễn Tri Phương là Phò mã Nguyễn Lâm bị trúng đạn bị tiêu diệt bên trên trận, Nguyễn Tri Phương cũng trở thành trọng thương. Ông được binh Pháp cứu vãn chữa trị, tuy nhiên ông khẳng khái kể từ chối và phát biểu rằng: "Bây giờ nếu như tớ chỉ gắng lây lất nhưng mà sinh sống, sao vì như thế thung dung bị tiêu diệt về sự nghĩa"^[9][10] Sau cơ, ông tuyệt thực sát một mon và thất lạc vào trong ngày đôi mươi mon 12 năm 1873 (1 mon 11 Âm lịch), lâu 73 tuổi hạc. Thi hài ông và Nguyễn Lâm được đem về mai táng bên trên quê mái ấm. Đích thân thiết vua Tự Đức^[11] tự động biên soạn bài bác văn tế cho tới tía vị công thần (Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm, Nguyễn Tri Phương) và cho tới lập thông thường thờ Nguyễn Tri Phương bên trên quê mái ấm.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tấm gương quên bản thân vì như thế nước của ông được quần chúng. # khâm phục, kính trọng, ông được thờ nhập thông thường Trung Liệt (cùng với Hoàng Diệu) bên trên gò Quận Đống Đa với câu đối:

Thử trở thành quách, demo giang quật, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh nghịch, vi hà nhạc, những năm tâm sự vọng thanh thiên^[c]

Dịch:

Kia trở thành quách, cơ non nước, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, chục năm tâm sự với trời xanh

Sách nước ta sử lược phán xét về ông: "Ông Nguyễn tri Phương là kẻ ở Thừa-thiên, tự lại-điển xuất thân thiết, thực hiện quan liêu kể từ đời vua Thánh-tổ, trải qua chuyện tía triều, nhưng mà mái ấm vẫn thanh-bạch, chỉ rước trí-lực nhưng mà lo phiền việc nước, chứ không cần thiết của-cải. Nhưng chẳng may nên Lúc quốc cỗ gian truân, ông nên rước thân thiết hiến cùng nước, trở thành rời khỏi chúng ta thân phụ con cái, đồng đội đều thất lạc vì như thế việc nước. Thật là 1 trong mái ấm trung-liệt xưa ni không nhiều đem vậy."

Khen thưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Canh Tý (1840), Khâm sai quân loại đại thần, hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng".

Tháng 5 năm 1847, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tử và được ban một Ngọc bài bác đem tự khắc tứ chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng nhập bia đá ở Tòa Võ miếu Huế, bên trên bia Võ công An tây dựng khoảng tầm năm 1847-1851, (tấm bia Võ công này ngày này đã trở nên thất lạc).

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức ban thương hiệu Nguyễn Tri Phương, chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần kiêm Tổng đốc những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên.

Năm 1853, thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ. Năm 1862, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá (1871).

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Khu lăng tẩm (Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm) và Nhà thờ Nguyễn Tri Phương ni nằm trong xã Phong Chương, thị xã Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Ngày 14 mon 7 năm 1990, toàn thể khu vực thông thường mộ này được thừa nhận là di tích lịch sử cấp cho vương quốc theo đuổi ra quyết định số 575-QĐ/VH của Sở trưởng Sở Văn hóa tin tức nước ta. Ngày 21 mon 3 năm 2010, bên trên xã Phong Chương tiếp tục ra mắt lễ khánh trở thành dự án công trình bình phục, tôn tạo ra Khu di tích lịch sử bên trên.

Ngoài thông thường thờ chúng ta Nguyễn Tri ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế, bên trên phường Bửu Hòa, TP.HCM Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng có thể có một thông thường thờ Tam công nhưng mà nhập cơ Nguyễn Tri Phương sẽ là trở thành hoàng của khu vực. Mé miêu tả và hữu chánh năng lượng điện thờ nhì vị Tán lý quân vụ Nguyễn Duy (em ruột Nguyễn Tri Phương) và phò mã Nguyễn Lâm (con Nguyễn Tri Phương). Hằng năm tổ chức triển khai lễ Kỳ yên lặng trọng thể vào trong ngày 16, 17 mon 10 âm lịch. Lễ kéo dãn dài nhập nhì ngày với những nghi tiết tiến thủ thần, trình diễn hành lễ cỗ, tống phong... Đền thờ Tam công và đã được xếp thứ hạng Di tích lịch sử hào hùng cấp cho vương quốc nhập năm 1992.^[12]

Ở nước ta cũng đang xuất hiện nhiều con phố và ngôi trường học tập có tên ông.

Thơ ca[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh thời, Nguyễn Tri Phương đặc biệt không nhiều thực hiện thơ, tuy nhiên năm 1866, ông được vua Tự Đức cho tới nhập Nam nhậm chức, ông đem bài bác thơ tặng Kinh lược sứ Phan Thanh Giản:

Ven ngàn góc bể dặm nghịch ngợm vơi,

Vui tỏ phân nhau một bước đời.

Cá lại Long giang nhì té nước,

Nhạn về du hợp ý một phương trời.

Nửa hồ nước cố cựu coi lai lảng,

Cạn chén tư mùi hương dông lộng khơi.

Hãy kịp Tràng An mau quay về,

Thăm người viếng cảnh hỡi người ơi!

Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]

Con trai, Phò mã Nguyễn Lâm quyết tử nhập trận Pháp tấn công trở thành TP Hà Nội lượt loại nhất, nằm trong ông.

Xem thêm: chồng của bình tinh là ai

Theo cụ Nguyễn Tri Tài, vẹn toàn GS Ban Việt - Hán, Đại học tập Văn khoa TP. Sài Gòn, giảng viên  môn Hán cổ khoa Ngữ văn, Trường Đại học tập Tổng hợp ý Thành phố Xì Gòn, con cháu 5 đời của Nguyễn Tri Phương (đứng mặt hàng chánh bái), thì dòng tộc Nguyễn Tri còn một nhánh ở Tiền Giang. Trưởng nhánh là Nguyễn Tri Túc, con cái loại Nguyễn Tri Phương. Nguyễn Tri Túc có tiếng về tài thổi sáo và tấn công đàn. Nguyễn Tri Túc đem nhì con cái là Nguyễn Tri Lạc xuất sắc về hát bội, đàn cò và Nguyễn Tri Khương là người sáng tác vở cải lương bổng Giọt lệ cộng đồng tình.

Con Nguyễn Tri Lạc là nhạc sĩ Nguyễn Mỹ Ca. Em gái ông là u của Giáo sư tiến sỹ music Trần Văn Khê và nghệ sỹ tai ác kiệt Trần Văn Trạch (chắt ngoại).^[13]

Chú ruột của ông Nguyễn Tri Tài là Nguyễn Tri Kiệt, con cháu nội Phò mã Nguyễn Lâm, con cái của Lễ cỗ thượng thư Nguyễn Tri Kiểm cũng chính là nghệ sỹ nhiều tài, xuất sắc những loại đàn cò, giành giật, nguyệt, thực hiện đạo trình diễn và nhập vai kép hát bội, ca Huế, cải lương bổng nhập trong năm 1940 bên trên xứ Huế.^[12]

Chú giải[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Quốc triều chánh biên toát yếu, Cao Xuân Dục, 1909
• Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim, 1919
• Throne and mandarins, Lloyd E. Eastman, Havard University Press, 1967
• Black Flags In Vietnam, Henry McAleavy, The MacMillan Company: Thành Phố New York, 1968
• Ngô Bắc dịch. “Quân Cờ Đen, Henry McAleavy”. Bản gốc tàng trữ ngày 27 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch. “Cơn thịnh nộ của Lưu Vĩnh Phúc”. Bản gốc tàng trữ ngày 7 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch, Quân Cờ Đen, Lưu Vĩnh Phúc & Cuộc cuộc chiến tranh Trung - Pháp 1884-1885, Bản dịch chương 6, 14 và Phụ lục Black Flags In Vietnam.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Minh họa tiến công trở thành Hà nội Lưu trữ 2006-12-01 bên trên Wayback Machine
• Quân Pháp tiến công trở thành Kỳ Hòa^[liên kết hỏng] Lưu trữ 2008-02-15 bên trên Wayback Machine